Khi nhắc đến Hà Nội – thủ đô của Việt Nam, hẳn ai cũng nghĩ ngay đến một trong những di tích lịch sử và văn hóa nổi tiếng nhất của thành phố – Hoàng thành Thăng Long. Với hơn 1000 năm lịch sử, nơi đây là biểu tượng rực rỡ của lòng trung thành và lòng yêu nước của người dân Hà Nội. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Hoàng thành Thăng Long thông qua 6 mục sau:
Lịch sử của Hoàng thành Thăng Long
Thời kỳ Tiền Lý (544-1010)
Hoàng thành Thăng Long được xây dựng vào thời kỳ Tiền Lý, cụ thể là năm 1010 bởi hoàng đế Lý Thái Tổ – người đã đưa đất nước từ chế độ quân chủ phong kiến sang triều đại vua chúa. Hoàng thành được xây dựng trên nền của thành cổ Cổ Loa – kinh đô của Vương tộc Âu Lạc cổ đại, được đặt tại vị trí chiến lược giao thoa giữa sông Đuống và sông Hồng.
Thành phố được đặt tên là Thăng Long – Đông Đô, với ý nghĩa chân chính và cao quý. Tuy nhiên, trong suốt thời kỳ Tiền Lý, Hoàng thành không chỉ là một biểu tượng của quyền lực mà còn là nơi thường xuyên diễn ra các hoạt động văn hóa, tôn giáo và kinh tế.
Thời kỳ Lê (1009-1527)
Sau khi nhà Tiền Lý bị Nhà Hậu Lê lật đổ vào năm 1009, Hoàng thành Thăng Long được đổi tên thành Đại La và trở thành thủ đô của nhà Lê. Dưới triều đại Lê, thành phố được mở rộng và phát triển, nhất là trong thời kỳ của vua Lê Thánh Tông (1460-1497). Với sự xuất hiện của các tổ chức kiến trúc vàng làm việc, Hoàng thành Thăng Long đã được xây dựng và trang trí lại với những công trình hoành tráng hơn, nhưng vẫn giữ được tính đơn giản và uy nghiêm của một thành phố hoàng gia.
Thời kỳ Lê cũng là thời điểm mà Hoàng thành Thăng Long vươn lên vị trí trung tâm của Kinh đô Đại Việt và trở thành trung tâm văn hóa, chính trị và kinh tế của đất nước.
Thời kỳ Nguyễn (1802-1945)
Khi vua Gia Long lên ngôi vào năm 1802, ông đã chọn Huế làm thủ đô và Hoàng thành Thăng Long trở thành một điểm dừng chân trong hành trình thuận lợi giữa miền Bắc và miền Nam. Tuy nhiên, thành phố vẫn giữ được vai trò quan trọng trong việc bảo vệ khu vực thủ đô và nơi đón tiếp các đại sứ nước ngoài.
Khi Pháp xâm chiếm Việt Nam vào đầu thế kỷ 20, Hoàng thành Thăng Long đã trở thành nơi diễn ra nhiều cuộc chiến đấu và những biểu tình chống lại thực dân. Năm 1945, với sự kiện Lễ Độc lập tại Ba Đình, Hồ Chí Minh đã chọn Hoàng thành Thăng Long làm địa điểm để đọc bản Tuyên ngôn Độc lập – tuyên bố đánh dấu sự ra đời của Việt Nam dân chủ cộng hòa.
Kiến trúc của Hoàng thành Thăng Long
Các cửa chính
Như các thành phố hoàng gia khác, Hoàng thành Thăng Long có 4 cửa chính là Đông Đô, Tây Đô, Nam Đô và Bắc Đô. Các cửa chính này được xây dựng với kiến trúc đơn giản nhưng vẫn toát lên sự uy nghiêm và cao quý của một thành phố hoàng gia.
Cửa Đông Đô nổi bật với màu xanh lá của cỏ cây và màu vàng của gỗ. Đây là cửa chính duy nhất không có cầu thang để leo lên, thể hiện tính kín đáo và tôn nghiêm của ngôi đền Thái Hòa bên trong.
Cửa Tây Đô là nơi mà vua và các quan lại thông qua khi đi ra ngoài thành. Đặc biệt, cửa này có hình trụ cổ rộng và cao tới 7m, được xem là biểu tượng cho sự kiêu hãnh và uy quyền của triều đình Lê.
Cửa Nam Đô là nơi diễn ra các hoạt động quan trọng như phán xét tội ác và trao phong Hiến Chương. Với hai bên cột đá được khắc hoa văn tinh xảo, cửa Nam Đô mang đậm phong cách kiến trúc Nam Bắc Trung Quốc.
Cửa Bắc Đô là nơi mà quan lại đón tiếp khách đến thăm thành phố. Với sự kết hợp giữa kiến trúc đại diện cho Đông và Tây, cửa Bắc Đô tạo nên một cảm giác thống nhất và hài hòa.
Kiến trúc của các cung điện
Ngoài các cửa chính, Hoàng thành Thăng Long còn có các cung điện được xây dựng để phục vụ hoạt động của triều đình như cung Thiên, cung Thái Hòa, cung Hiển Lâm, cung Trường Sanh, cung Chu Quyền, cung Dưỡng Lâm và cung Phụng Thiên.
Trong đó, cung Thiên là nơi hoàng đế đọc diễn văn và thời vương miện. Cung này được xây dựng bằng gỗ với các cột trạm, tôn trần và lan can được điêu khắc tinh xảo. Ngoài ra, cung Thiên còn có bảy bước thang dẫn lên, biểu trưng cho sự thiên chức và hệ thống bảy địa cầu.
Cung Thái Hòa là nơi tổ chức các buổi hội nhập và tiếp khách quốc gia. Với một bàn ngự, hai bàn tiếp khách và một bàn trà, cung Thái Hòa là không gian hoàng gia rất tinh tế và đầy sang trọng.
Cung Hiển Lâm được xây dựng để làm nơi thờ phụng các vị thần và chứa đựng các tượng thần của triều đình. Đặc biệt, cung này còn có một bức tường đá được khắc hình 12 con giáp và 24 chòm sao – một trong những tác phẩm điêu khắc đá đẹp nhất của Hoàng thành Thăng Long.
Tòa Tháp Chúa Vua
Một trong những công trình nổi bật nhất của Hoàng thành Thăng Long chính là tòa Tháp Chúa Vua – ngôi đền lớn nhất và cao nhất trong thành phố. Tòa tháp được xây dựng vào thế kỷ 19 theo kiến trúc của Nhật Bản, với chiều cao lên tới 33m và được phủ bởi những lá đồng mạ vàng.
Tòa tháp được coi là biểu tượng cho sự cai trị và quyền uy của triều đình Nguyễn. Đây cũng là nơi diễn ra nhiều lễ hội và hoạt động văn hóa của người dân Hà Nội.
Truyền thuyết về Hoàng thành Thăng Long
Truyền thuyết về bầy rùa vàng
Theo truyền thuyết, vào năm 1010 khi hoàng đế Lý Thái Tổ chọn địa điểm xây dựng Hoàng thành Thăng Long, người ta tìm thấy một bầy rùa vàng trên một hòn đảo nhỏ giữa sông Hồng. Với sự hiện diện của các con rùa, người dân đã cho rằng đây là một điềm tốt và tượng trưng cho sự bền vững và trường thọ của thành phố.
Từ đó, người dân đã xây dựng một đền thờ tượng rùa vàng để tôn kính và cầu nguyện cho sự hoà bình và bình an cho thành phố. Hiện nay, đền Ngọc Sơn vẫn được duy trì và trở thành một trong những địa điểm du lịch nổi tiếng của Hà Nội.
Truyền thuyết về hành lang rồng
Một câu chuyện khác liên quan đến Hoàng thành Thăng Long là truyền thuyết về hành lang rồng. Theo truyền thuyết này, khi triều đình Lê đang xây dựng Hoàng thành Thăng Long, một con rồng đã xuất hiện và uốn lượn xung quanh thành phố để bảo vệ nơi này.
Những vết rồng uốn lượn trên thanh toàn, cột trụ và tường thạch cao được cho là dấu ấn của con rồng này. Từ đó, hành lang rồng đã trở thành một trong những điểm nhấn đặc biệt của Hoàng thành Thăng Long và tạo nên sự thần bí cho ngôi đền Tháp Chúa Vua.
Di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh khác
Nhà chùa Một Cột
Nhà chùa Một Cột là một trong những điểm du lịch nổi tiếng của Hà Nội. Được xây dựng vào thế kỷ 11, đây là nơi tôn kính Quan Âm Bồ Tát – vị thần linh được coi là bảo tồn và bảo vệ cho thành phố. Ngôi chùa có kiến trúc đặc biệt với một ngôi đền nhỏ được xây dựng trên một cây xà lim duy nhất.
Hồ Gươm
Hồ Gươm là một trong những hồ nổi tiếng nhất tại Hà Nội và cũng là một trong những di tích lịch sử quan trọng của thành phố. Có nguồn gốc từ thời kỳ Lê Sơ, Hồ Gươm từng là nơi đánh cá và cung cấp nước cho Hoàng thành Thăng Long. Hiện nay, đây là một trong những điểm vui chơi và giải trí nổi tiếng của thủ đô với nhiều hoạt động như đi thuyền, tắm biển và thưởng thức ẩm thực.
Văn Miếu – Quốc Tử Giám
Văn Miếu – Quốc Tử Giám là một trong những di tích lịch sử và văn hóa quan trọng nhất của Hà Nội. Được xây dựng vào thế kỷ 11, đây là nơi tôn vinh và bảo tồn các danh nhân và học giả của đất nước. Ngoài việc khám phá kiến trúc đặc sắc, du khách còn có thể chiêm bái các bia đá với tên gọi của các nho giáo nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam.
Kết luận
Qua những điều tìm hiểu về Hoàng thành Thăng Long, ta có thể thấy rằng đây là một trong những di sản lịch sử và văn hóa quan trọng của Việt Nam. Với kiến trúc độc đáo và những truyền thuyết hấp dẫn, Hoàng thành Thăng Long đã trở thành biểu tượng về lòng yêu nước và sự bền vững của người dân Hà Nội.
Nếu có dịp đến thăm thủ đô của Việt Nam, đừng quên ghé qua Hoàng thành Thăng Long để khám phá và tìm hiểu thêm về một phần lịch sử và văn hóa đặc biệt của đất nước chúng ta.
