Cây xạ đen: Thảo dược quý giúp phòng chống ung thư

Cây xạ đen đang ngày càng được biết đến như một loại thảo dược quý có khả năng hỗ trợ điều trị nhiều loại bệnh, đặc biệt là các bệnh ung thư. Với thành phần hóa học phong phú, cây này không chỉ được sử dụng trong y học cổ truyền mà còn thu hút sự chú ý của nhiều nhà khoa học và người dân. Cùng Tây Bắc TV tìm hiểu nhé.

Nội dung bài viết

1. Tổng quan về cây xạ đen

Cây xạ đen, hay còn gọi là cây ung thư theo cách gọi của người Mường ở tỉnh Hòa Bình, được biết đến với nhiều tên gọi khác như cây quả nâu, bách giải, bạch vạn hoa, thanh giang đằng và dây gối. Tên khoa học của cây là Celastrus hindsii Benth et Hook, thuộc họ dây gối (Celastraceae).

Tại Việt Nam, cây xạ đen thường mọc ở các khu vực rừng núi, nổi bật nhất là tỉnh Hòa Bình, Thanh Hóa và Ninh Bình. Đây là loại thực vật dây leo với thân gỗ, chiều dài có thể từ 3 đến 10m. Cây có hình dạng bụi, với màu sắc thay đổi theo độ tuổi: cây non có màu xám nhạt trong khi cây trưởng thành mang màu xanh nâu.

Lá của cây xạ đen có hình bầu dục, dài từ 7 – 12cm và rộng từ 3 – 5cm, mép lá có răng cưa ngắn. Hoa của cây có màu trắng, gồm 5 cánh, thường mọc thành chùm ở nách hoặc ngọn lá, nở vào khoảng tháng 3 đến tháng 5. Quả xạ đen có hình giống quả trứng, dài khoảng 1cm, và có màu xanh chuyển vàng khi chín.

2. Phân biệt cây xạ đen với các loại cây khác

Trong họ xạ còn có cây xạ trắng, xạ vàng và xạ lai, dễ gây nhầm lẫn cho người sử dụng. Đặc biệt, cây xạ vàng và xạ đen là hai loại phổ biến nhất được dùng làm dược liệu.

Cây xạ đen: Có lá dày, màu tím xanh, thân cây đậm màu. Sau khi phơi khô, lá bị nát nhưng không giòn, còn thân cây chuyển sang màu đen và có mùi thơm nhẹ.
Cây xạ vàng: Có lá mỏng, màu xanh, mép lá không có răng cưa. Sau khi phơi khô, lá rất dễ bị nát và giòn, thân cây chuyển màu trắng và không có mùi thơm.

Ngoài ra, cây xạ đen cũng có thể bị nhầm lẫn với cây chùm rụm, cây dót và cây xạ đen Hòa Bình. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy thành phần hóa học của chúng rất khác nhau, đặc biệt trong việc ức chế tế bào ung thư.

3. Thành phần hóa học và công dụng của cây xạ đen

Cây xạ đen được biết đến với khả năng ức chế tế bào ung thư nhờ vào các hợp chất hóa học phong phú như polyphenol (chẳng hạn axit lithospermic và axit rosmarinic), sesquiterpene, triterpene và nhiều nhóm hợp chất khác như axit amin, quinone, flavonoid và tanin.

Những tác dụng dược lý nổi bật của cây xạ đen bao gồm:

Chống khối u: Các hợp chất polyphenol, flavonoid, quinone trong cây giúp ức chế sự phát triển của tế bào ung thư, hóa lỏng tế bào ung thư để dễ dàng tiêu hủy, từ đó giảm thiểu khả năng hình thành khối u và di căn.
Chống oxy hóa: Các thành phần trong cây xạ đen bảo vệ cơ thể chống lại các gốc tự do, làm giảm tác hại của chúng đối với tế bào.
Chống nhiễm khuẩn: Hợp chất saponin triterpenoid trong xạ đen có khả năng bảo vệ cơ thể trước vi khuẩn xâm nhập.

Theo Đông y, xạ đen có vị hơi chát và đắng, tính hàn, với những tác dụng như:

Điều trị viêm gan, xơ gan, hỗ trợ chữa gan nhiễm mỡ.
Giải độc, tiêu viêm và điều trị mụn nhọt trên da.
Ổn định huyết áp và hoạt huyết.
Giúp giải tỏa căng thẳng, an thần và tăng sức đề kháng.
Chữa khối u và trị các bệnh xương khớp.

Liều dùng tối đa của xạ đen không nên vượt quá 70g/ngày, và cần tham khảo ý kiến bác sĩ để có liều dùng phù hợp.

4. Một số bài thuốc từ cây xạ đen

Cây xạ đen có thể sử dụng toàn bộ các bộ phận như thân, cành và lá, cả tươi lẫn khô. Dưới đây là một số bài thuốc phổ biến từ cây xạ đen:

Thanh nhiệt, lợi tiểu, thông kinh: Phơi khô và sao vàng xạ đen (15g) cùng kim ngân hoa (12g), sau đó hãm lấy nước uống trong ngày.
Tăng cường đề kháng, giảm căng thẳng: Sắc lấy nước từ các loại dược liệu gồm xạ đen, nấm linh chi và giảo cổ lam (mỗi loại 15g).
Hỗ trợ điều trị các bệnh về gan: Nấu 2 lít nước với xạ đen (50g gồm lá và thân cây), mật nhân (10g), cà gai leo (30g), lọc lấy nước uống hàng ngày.
Giải độc gan, hỗ trợ tiêu hóa, phòng chống ung thư: Nấu 1,5 lít nước với xạ đen và xạ vàng (mỗi loại 100g), cây B1 (30g), cây máu gà (kê huyết đằng) để uống trong ngày.
Cầm máu, chữa mụn nhọt: Vệ sinh da sạch sẽ rồi lấy khoảng 3 – 5 lá xạ đen tươi, giã nát và đắp lên vùng tổn thương, sau đó băng lại để tránh nhiễm trùng.
Hỗ trợ điều trị ung thư gan, ung thư phổi: Sắc lấy nước các loại dược liệu gồm xạ đen và hoàn ngọc (mỗi loại 50g), bán chi liên (10g), bạch hoa xà (20g). Nên uống sau mỗi bữa ăn khoảng 30 phút và uống 2 lần/ngày.

5. Một số lưu ý khi dùng cây xạ đen

Khi sử dụng cây xạ đen làm dược liệu, cần tham khảo ý kiến bác sĩ để tránh gặp tác dụng phụ hoặc tương tác thuốc. Một số lưu ý cần thiết bao gồm:

Không vượt quá liều lượng cho phép để tránh tụt huyết áp, hoa mắt và chóng mặt.

Thuốc hoặc trà từ cây xạ đen nên được pha vừa đủ và sử dụng hết trong ngày, tránh để qua đêm để tránh đau bụng.
Cây xạ đen có tác dụng an thần, có thể gây buồn ngủ.
Không sử dụng cho người bị bệnh thận vì có thể gây suy thận.
Không tự ý thay đổi liều lượng hoặc phối hợp với các loại dược liệu khác.
Phụ nữ mang thai, nuôi con bú, trẻ nhỏ dưới 5 tuổi nên tránh sử dụng.
Tránh dùng kết hợp với thức uống có cồn hoặc thực phẩm như cà pháo, đậu xanh, măng chua, rau muống để không làm giảm tác dụng của xạ đen.
Nếu đang dùng thuốc Tây y, nên cách nhau ít nhất 30 phút giữa thuốc Tây và thuốc từ cây xạ đen.

Cây xạ đen thực sự là một loại thảo dược quý giá trong việc phòng chống bệnh ung thư và các bệnh lý khác. Nó không chỉ giúp cải thiện sức khỏe mà còn góp phần nâng cao hệ thống miễn dịch của cơ thể.

Tóm lại

Cây xạ đen là một thảo dược quý với công dụng hỗ trợ điều trị bệnh ung thư và nhiều bệnh lý khác. Tuy nhiên, việc sử dụng cần được thực hiện cẩn thận và có sự hướng dẫn từ chuyên gia y tế để đảm bảo hiệu quả và an toàn cho sức khỏe.