Đền Quán Thánh là một trong những danh lam thắng cảnh nổi tiếng và cũng là một trong những khu di tích lịch sử quan trọng của Hà Nội. Với lịch sử hơn 1000 năm, đây là một điểm đến không thể bỏ qua khi bạn đặt chân tới Hà Nội. Đền Quán Thánh mang trong mình những giá trị văn hóa, tâm linh và kiến trúc đặc sắc của dân tộc Việt Nam. Bên cạnh đó, đền còn được xem là một trong những khu vực yên bình, tĩnh lặng và thoát khỏi sự ồn ào của thành phố. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về lịch sử, kiến trúc và những câu chuyện thú vị xoay quanh Đền Quán Thánh.
Lịch sử Đền Quán Thánh
Đền Quán Thánh được xây dựng vào thế kỷ 11 nhằm tưởng niệm các vị thần Ngọc Hoàng, Phù Dung, Thủy Tổ, Lôi và Thiên Hậu. Trong lịch sử, đền đã trải qua nhiều thời kỳ khác nhau và được xem là một biểu tượng của tâm linh và văn hóa phương Bắc.
Thời kỳ Lý – Trần
Khi Đại Việt còn đang trong giai đoạn suy yếu sau thời kỳ các triều đại phương Bắc lấn át, vua Lý Thường Kiệt đã có sáng kiến xây dựng lăng mộ cho người cha tướng quân là Hàm Nghiêm. Người ta cho rằng, lăng mộ này chính là nơi chính vua Lý Thường Kiệt đã lập nên Đền Quán Thánh ngày nay.
Tuy nhiên, theo các nghiên cứu gần đây, Đền Quán Thánh được xây dựng vào thời Lý, Trần bởi hai vị công chúa là Tú Thiện và Tú Từ, con gái vua Lý Thần Tông và vua Trần Thánh Tông. Hai công chúa này đã thực hiện ý muốn của cha mình và đã cho xây dựng thêm một số công trình bao gồm cả chùa Tháp và chùa Pháp Vân.
Thời kỳ Lê
Thời kỳ Lê, đền Quán Thánh được xem là một trong những đền thờ lâu đời và được coi là biểu tượng uy nghiêm của vương triều Lê. Nhiều vị quan lại thường đến đây để cầu nguyện cho sự bình an và thành công.
Đặc biệt, vào thời Trịnh – Nguyễn, Đền Quán Thánh còn được xem là một trong những nơi trọng yếu của gia tộc Trịnh. Vua Trịnh Tùng đã có lệnh khắc chế đền và phát động phong trào hiến dâng huyền sư Hồ Quý Ly để đền ơn cho người đã giúp ông giành được ngôi vị quân chủ.
Thời kỳ Pháp thuộc
Trong thời kỳ Pháp thuộc, Đền Quán Thánh tiếp tục được coi là một trong những điểm đến tâm linh quan trọng của người dân Hà Nội. Những năm 1942, ngôi chùa Thiên Quang bao gồm các công trình như khảo tháp, Diệu Vân đàn, Tam Hiệp, Quảng Tánh, Liễn Tông được hàng ngàn người dân Hà Nội hiến dâng cho Đức Phật. Đây cũng là một trong những biểu tượng rõ nét cho sự kháng chiến chống Pháp của người dân Hà Nội.
Kiến trúc Đền Quán Thánh
Đền Quán Thánh có tổng diện tích khoảng 3000m2 và được xây dựng theo kiểu kiến trúc truyền thống của Việt Nam. Điểm nhấn của đền là cổng Tam Quan, trong đó có hai tháp hình trụ tượng trưng cho cậu trò horseshoe với các chi tiết chạm khắc tinh xảo. Bên trong đền là không gian mở thoáng đãng, bao quanh là hàng loạt các pho tường, hiên nhà và những gian lưu niệm với kiểu dáng đặc trưng của kiến trúc phương Bắc.
Chùa Trấn Quốc
Là một trong những công trình đẹp và nổi tiếng nhất của đền Quán Thánh, chùa Trấn Quốc là một ngôi chùa cổ được xây dựng vào thế kỷ 6 và là nơi thờ người cha tướng quân là Hàm Nghiêm. Trong lịch sử, chùa Trấn Quốc đã trải qua nhiều cuộc tu sửa và nâng cấp nhưng vẫn giữ được vẻ đẹp và giá trị lịch sử của mình.
Chùa có kiến trúc đặc biệt với hình tháp bát giác chính giữa, tạo nên sự cân đối và ấn tượng. Bên trong chùa là những bức tượng Phật và các vị thần được khắc trên đá và gỗ vô cùng tinh xảo. Điểm nhấn của chùa là bức tượng Phật đứng giữa hai bức tượng quan văn bàn và quan võ đang cầu nguyện cho hòa bình và sự công bằng.
Chùa Tháp
Là một trong những công trình mang đậm tính lịch sử, chùa Tháp được xây dựng vào thời kỳ Lý. Ngôi chùa này có kiến trúc đặc biệt với việc sử dụng nhiều loại đá khác nhau để tạo nên những bức tranh tinh tế và đồ sộ. Chùa Tháp còn được coi là một trong những ngôi chùa đẹp nhất và có yếu tố tâm linh cao nhất trên đường Điện Biên Phủ.
Chùa Pháp Vân
Là một trong những công trình được xây dựng trong thời kỳ Trần – Lê, chùa Pháp Vân có kiến trúc đặc biệt với hình ảnh một con rồng lớn bao quanh ngôi chùa. Điều này được cho là biểu tượng cho sự thịnh vượng và an lành.
Ngoài ra, trong khuôn viên của chùa còn có một gian tu viện đặc biệt với ba tầng, được xây dựng từ những bức gạch đỏ và các vật liệu tự nhiên khác. Tu viện này không chỉ là nơi giáo dục và rèn luyện đạo đức cho các ni sư mà còn là một điểm đến thu hút du khách bởi vẻ đẹp và yên bình của nó.
Những câu chuyện thú vị xoay quanh Đền Quán Thánh
Đền và người lính trẻ
Đền Quán Thánh không chỉ là một điểm đến thu hút du khách mà còn là nơi đầu tư cho các hoạt động thiện nguyện và bảo vệ hòa bình. Mỗi năm, vào ngày rằm tháng 4 và trung thu, hàng ngàn người dân Hà Nội lại kéo đến tham dự lễ hội và cùng nhau làm những chiếc lồng đèn và ghé thăm các gian hàng với các hoạt động thiện nguyện.
Năm 2006, Đền Quán Thánh đã tổ chức một chương trình đặc biệt dành cho các em nhỏ có hoàn cảnh khó khăn. Các em được chọn ra từ các trường học và liên tục được đưa đến thăm quan đền và tham gia các hoạt động thú vị. Điều đặc biệt là những em nhỏ này còn được giao nhiệm vụ trang điểm và tô màu cho các bức tranh tưởng niệm các vị thần.
Hồ Tây và Đền Quán Thánh
Một câu chuyện lý thú liên quan đến Đền Quán Thánh là câu chuyện về ông Tống Bá Phách – người đặt nên Hồ Tây.
Câu chuyện bắt đầu từ khi ông Tống Bá Phách bị phạt đày tới miền Bắc. Ông ta là người rất hiểu rõ về tâm linh và đã lập nên một ngôi đền để thờ các vị thần và cầu nguyện cho gia đình và bản thân. Đền này sau đó được gọi là Đền Quán Thánh.
Sau khi phạt đày trở về, ông Tống Bá Phách tiếp tục xây dựng thêm một ngôi đền nữa để tưởng nhớ các vị thần và cầu nguyện cho sự bình yên của thành phố. Đền này được gọi là Hàm Long, người ta cho rằng chính từ đây mà sau này đã hình thành Hồ Tây.
Chùa Thiên Quang và phong tục cúng tàu
Một trong những phong tục truyền thống lâu đời của Đền Quán Thánh là cúng tàu vào ngày rằm tháng 4 hàng năm. Các thuyền cúng được làm từ giấy và được đặt trên hồ Thiên Quang. Theo quan niệm tín ngưỡng, việc cúng tàu sẽ mang lại sự bình an và may mắn cho gia đình trong năm mới.
Ngoài ra, vào ngày rằm tháng 4 và 15 tháng 8 âm lịch, các người dân Hà Nội còn có thể thưởng thức món kẹo đặc biệt không thể thiếu trong lễ hội Đền Quán Thánh. Đó là kẹo bánh chưng – một loại bánh kẹo hình vuông được làm từ gạo nếp, đậu xanh và nhân thịt. Món ăn này được coi là biểu tượng cho sự gắn bó của người dân Hà Nội với đất trời và cũng là một phần hương vị của lễ hội.
Kết luận
Với hơn 1000 năm lịch sử, Đền Quán Thánh đã trở thành một biểu tượng không thể thiếu của Hà Nội. Ngoài giá trị văn hóa và tâm linh, đền còn được xem là một trong những điểm đến yên bình và thoát khỏi sự ồn ào của thành phố. Với kiến trúc đặc sắc và những câu chuyện thú vị xoay quanh, Đền Quán Thánh sẽ là một điểm đến thu hút du khách khi đặt chân tới Hà Nội.
