Lá thắng cố là một loại gia vị đặc biệt không thể thiếu được khi nấu món thắng cố, loại cây thắng cố này chủ yếu mọc ở thị trấn Bắc Hà.
Lá thắng cố có tên khoa học là : Acorus gramineus thuộc họ ráy Araceae, lá thắng cố thường thấp có dạng thân thảo, sinh trưởng nhiều năm, rễ và thân cây phân nhánh, mọc bò ngang có nhiều đốt.Đặc biệt thân rễ và lá có mùi thơm rất riêng biệt.
Lá thắng cố trở thành một gia vị làm nên sự khác biệt của món ăn. Lá Thắng cố hình dải hẹp, có bẹ mọc ốp vào nhau và xòe sang hai bên ở ngọn. Cụm hoa câyThắng cố hình bông mọc ở đầu một cán dẹt, cụm hoa mọc trên lá. Quả Thắng cố rất mọng khi chín có màu đỏ nhạt.
Lá thắng cố hình dải hẹp, có bẹ mọc ốp vào nhau và xòe sang hai bên ở ngọn. Cụm hoa cây lá Thắng cố hình bông mọc ở đầu một cán dẹt, cụm hoa mọc trên lá. Quả Thắng cố rất mọng khi chín có màu đỏ nhạt.
Ở Việt Nam cây lá thắng cố thường mọc ở ven suối, hang nước trong các khu rừng tự nhiên tại các tỉnh miền núi phía Bắc như: Lào Cai, Lai Châu, Điện Biên, Sơn La Yên Bái, Cao Bằng, Hà Giang,…. Ngày nay, do nhu cầu sử dụng của đông đảo người dân thành thị nên cây lá Thắng cố được đưa về trồng ở nhiều nơi.
Cây, lá thắng cố mọc tự nhiên có 1 mùi vị rất riêng biệt, mùi thơm nồng, vị cay tê vô cùng hấp dẫn
Lá thắng cố có khoảng 0,5 – 0,8 mml tinh dầu, trong tinh dầu có khoảng 86% asaron; một lượng nhỏ chất phenol và acid béo…. Thành phần hóa học trong lá Thắng cố lành tính với sức khỏe, và có tác dụng kích thích tiêu hóa, vị giác
Lá thắng cố dùng để làm gì?
Lá thắng cố dùng để làm gia vị trong nấu ăn: lá thắng cố được dùng rất phổ biến để nấu các món thắng cố ngựa, bò, trâu … cho hương vị thơm ngon đặc biệt hấp dẫn. Ngoài ra. lá thắng cố còn được dùng để tẩm ướp gia vị cho các món thịt nướng, món canh xương, dùng pha nước chấm, đánh tiết canh…
Dùng như 1 vị thuốc đông y, Lá thắng cố giúp tăng tiết dịch tiêu hóa, ngăn chặn quá trình lên men không bình thường trong dạ dày và ruột. Tinh dầu trong lá thắng cố còn có tác dụng làm giảm căng thẳng của cơ trơn ruột, nước sắc thân và lá cây còn có tác dụng sát trùng, ức chế một số vi khuẩn gây bệnh ngoài da và có tác dụng an thần, chống mất ngủ và chống bị co giật.
Lá Thắng cố tạo nên đặc thù hương vị của món thắng cố Tây Bắc
Nấu món ăn từ cây lá thắng cố
Thắng cố (canh thịt) là món ăn đặc trưng truyền thống của người H’mông, có nguồn gốc từ Trung Quốc. Về sau món thắng cố được các dân tộc H’Mông, Nùng, Kinh, Dao, Tày… sử dụng như một món ăn ngon, đặc sắc nhiều hương vị. Thịt nấu thắng cố theo truyền thống là thịt ngựa về sau còn dùng thêm thịt bò, thịt trâu và thịt dê.
Đến TâyBắc: Sa Pa, Bắc Hà, Mường Khương, Đồng Văn,… du khách nên thưởng thức món thắng cố với hương vị đặc thù để cảm nhận mùi vị của núi rừng và nhớ mãi.
Đến với những phiên chợ vùng cao Tây Bắc du khách sẽ được trải nghiệm món thắng cố trong một không gian sinh hoạt đơn sơ nhưng đặc thù mà không nơi nào có được. Chảo Thắng cố nóng hổi, hương vị hòa quyện cùng vị cay nồng êm đậm của rượu ngô, rượu men lá chắc chắn sẽ làm say đắm lòng người.
Nguyên liệu nấu món thắng cố
Thịt ba chỉ, da, xương sụn và nội tạng ngựa. (hoặc bò, trâu, dê)
Lá thắng cố, thảo quả, hoa hồi, quế chi, sả, gừng, đẳng sâm, kỳ tử, ý vĩ, hạt sen, lá chanh, ngải cứu…
Các loại rau ăn kèm món Thắng cố rất đa dạng: Rau ngót, rau muống, rau cải, rau xà lách, ngải cứu, đậu hà lan, nấm kim… tùy theo sở thích mỗi người.
Cách nấu thắng cố ngựa
Thịt và nội tạng ngựa làm sạch, sau đó, ướp với lá thắng cố, mắc khén, ớt hạt dổi rang giã nhỏ, hoa hồi, quế chi, gừng nướng, cùng hạt nêm…..
Dùng chảo lớn, cho tất cả các thứ như thịt thủ, thịt mông, xương đầu, xương chân, tim, gan, lòng, đã ướp với các gia vị và lá thắng cố vào đảo dầu cho săn thơm.
Thêm nước, đun sôi sau đó ninh tiếp 1,5 – 2 tiếng với lửa nhỏ. Trong khi ninh thường xuyên hớt bọt ra để nước được ngọt và trong. Khi thịt chín mềm thì cho thêm tiết đã cắt miếng vào cùng, thêm lá chanh để tăng hương vị đặc thù.
Ăn món thắng cố theo cách của người Tây Bắc
Khi thưởng thức món thắng cố để có mùi và hương vị đặc trưng thì không thể thiếu nước chấm. Nước chấm được pha từ các gia vị như: muối trắng hoặc bột canh, pha với mắc khén, hạt xẻn, lá thắng cố tươi và không thể thiếu ớt bản địa thái nhỏ.
Ăn Thắng cố theo cách truyền thống: Khi ăn, chảo vẫn để trên bếp đun, ăn đến đâu múc ra bát đến đó. Ăn thắng cố phải ăn bằng bát to, mỗi người một đôi đũa gắp chung, không dùng bát con, bên cạnh là một ống tre đựng ớt để chấm, chai rượu và mấy ống tre nhỏ để rót rượu.
Các loại rau ăn kèm có thể được nhúng trực tiếp vào bát thắng cố hoặc chảo thắng cố đang sôi. Thắng cố ăn kèm rau sẽ không bị ngán và tăng thêm nhiều hương vị
Thưởng thức thắng cố các bạn sẽ thấy mùi thơm đặc biệt; độ giòn bùi, ngậy của thịt, nội tạng ngựa; vị cay và rất nhiều hương vị đặc trưng của núi rừng và đồng bào
Lá cây thắng cố chính là 1 gia vị không thể thiếu của món thắng cố Tây Bắc từ lâu đã đề lại luyến lưu cho những thực khách sành ăn và sẵn sáng trải nghiệm ẩm thực cùng đồng bào.
Tác dụng của lá Thắng cố
Lá Thắng cố vừa là 1 gia vị quen thuộc đồng thời còn là 1 vị thuốc hữu ích lành tính với sức khỏe con người!
Lá Thắng cố đã làm nên hương vị của món ăn Tây bắc, lá thắng cố được dùng rất phổ biến để nấu các món thắng cố ngựa, bò, trâu … cho hương vị thơm ngon đặc biệt hấp dẫn. Ngoài ra. lá thắng cố còn được dùng để tẩm ướp gia vị cho các món thịt nướng, món canh xương, dùng pha nước chấm, đánh tiết canh…
Lá thắng cố còn là 1 vị thuốc trong đông y, lá thắng cố giúp tăng tiết dịch tiêu hóa, ngăn chặn quá trình lên men không bình thường trong dạ dày và ruột. Tinh dầu trong lá thắng cố còn có tác dụng làm giảm căng thẳng của cơ trơn ruột, nước sắc thân và lá cây còn có tác dụng sát trùng, ức chế một số vi khuẩn gây bệnh ngoài da và có tác dụng an thần, chống mất ngủ và chống bị co giật.
Lá cây thắng cố chính là 1 gia vị không thể thiếu của món thắng cố Tây Bắc từ lâu đã đề lại luyến lưu cho những thực khách sành ăn và sẵn sáng trải nghiệm ẩm thực cùng đồng bào.
Tây Bắc TV chúc bạn có những trải nghiệm thú vị với các món ăn nấu với lá thắng cố.
