Làng tranh Đông Hồ Bắc Ninh được biết đến là một trong những nơi nổi tiếng về nghệ thuật dân gian và truyền thống Việt Nam. Với bề dày lịch sử hơn 700 năm, ngôi làng này đã tạo ra những bức tranh độc đáo và đẹp mắt, làm say đắm lòng người với những phẩm chất văn hóa và nghệ thuật đặc sắc. Tranh Đông Hồ cũng đã trở thành một biểu tượng văn hóa của Bắc Ninh và cả nước Việt Nam.
Trải qua hàng trăm năm, ngôi làng tranh Đông Hồ vẫn giữ được nét đẹp và sự phát triển vượt bậc. Hôm nay, chúng ta cùng Tây Bắc TV tìm hiểu về quá trình hình thành và những đặc trưng nổi bật của ngôi làng tranh này.
Lịch sử hình thành của Làng tranh Đông Hồ
Đặc điểm địa lý và khí hậu
Ngôi làng tranh Đông Hồ thuộc xã Hoài Thượng, huyện Thường Tín, tỉnh Bắc Ninh. Với vị trí nằm giữa hai sông Cầu và sông Lưu, ngôi làng có một bối cảnh địa lý thuận lợi cho việc sản xuất tranh. Khí hậu ở Đông Hồ cũng rất thích hợp, có mùa hè nóng ẩm và mùa đông se lạnh, tạo điều kiện để các họa sĩ có thể làm việc suốt cả năm.
Ngày tháng năm thành lập
Ngôi làng Đông Hồ được xây dựng vào thế kỷ 13, nhưng nghệ thuật vẽ tranh ở đây đã tồn tại từ thời Trần (1225-1400). Tranh Đông Hồ được coi là một trong những nét văn hóa đặc sắc của dân tộc Việt Nam, mang tính chất đặc trưng và phản ánh cuộc sống của người dân trong vùng đồng bằng sông Hồng.
Làng tranh Đông Hồ cũng được ghi nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia từ năm 2013.
Những đặc trưng của nghệ thuật tranh Đông Hồ
Nguyên liệu và kỹ thuật vẽ
Tranh Đông Hồ được vẽ trên giấy do người dân tự làm từ vỏ cây dâu, sau đó được trải lên một lớp keo. Tranh được vẽ bằng mực và phấn tự nhiên, những nguyên liệu này giúp cho tranh có màu sắc tươi sáng và bền đẹp với thời gian.
Nghệ nhân vẽ tranh Đông Hồ sử dụng kỹ thuật vẽ “bố cục lớn – chi tiết nhỏ”, tức là vẽ những hình ảnh chính to và các chi tiết xung quanh với kích cỡ nhỏ hơn. Điều này tạo nên sự cân đối và hài hòa cho bức tranh.
Chủ đề và ý nghĩa của tranh
Chủ đề của tranh Đông Hồ thường xoay quanh những câu chuyện dân gian, truyền thuyết và những cảnh vật đời sống hàng ngày của người dân Việt Nam. Những bức tranh này được coi là một cách để ghi lại và truyền tải những giá trị văn hóa và tinh thần của dân tộc.
Một trong những chủ đề phổ biến nhất của tranh Đông Hồ là vẽ các bức tranh về đời sống nông thôn, như cảnh làng quê, con người làng quê, các hoạt động thường ngày của người dân. Ngoài ra, còn có những bức tranh về những vẻ đẹp thiên nhiên và các chủ đề tôn giáo.
Màu sắc và hình ảnh
Màu sắc trong tranh Đông Hồ rất đặc trưng và đa dạng. Những gam màu chủ đạo là màu đen, màu đỏ, màu vàng và những màu sắc tươi sáng khác như xanh lá, xanh dương. Không chỉ sử dụng màu để tô điểm cho bức tranh, nghệ nhân còn biết sử dụng đường nét và cách bố trí để tạo cảm giác sống động và thu hút cho người xem.
Hình ảnh trong tranh Đông Hồ thường đơn giản và không có nhiều chi tiết phức tạp. Tuy nhiên, chính sự đơn giản này đã tạo nên tính đặc trưng và sự trừu tượng của tranh Đông Hồ, khiến cho người xem có thể dễ dàng nhìn nhận và hiểu được ý nghĩa của từng bức tranh.
Quy trình sản xuất tranh Đông Hồ
Tranh Đông Hồ được sản xuất theo một quy trình công phu và tinh tế. Quy trình này bao gồm các bước chính sau:
Bước 1: Làm giấy tranh
Đầu tiên, người thợ giấy sẽ thu thập vỏ cây dâu, rửa sạch và ngâm trong nước để làm mềm. Sau đó, họ sẽ xé nhỏ và đem hấp để loại bỏ chất lưu huỳnh. Sau khi giấy khô, họ sẽ dùng cồn để làm cho giấy mềm lại.
Bước 2: Vẽ bố cục và phác thảo
Bố cục của tranh Đông Hồ cần được thiết kế tỉ mỉ và chính xác. Nghệ nhân sẽ vẽ bố cục vào giấy và sau đó dùng viết chì để phác thảo hình ảnh chính. Điều này giúp cho việc sắp xếp các chi tiết later ra được chính xác và cân đối.
Bước 3: Phủ keo lên giấy
Sau khi vẽ bố cục và phác thảo, giấy sẽ được phủ lớp keo. Keo được làm từ cám lúa nên hoàn toàn không độc hại và an toàn cho người thợ. Khi giấy đã khô, keo sẽ làm cho giấy bóc dễ dàng và bền hơn với thời gian.
Bước 4: Vẽ và tô màu
Đây là bước quan trọng nhất trong quá trình sản xuất tranh Đông Hồ. Người nghệ nhân sẽ sử dụng viết bút và phấn tự nhiên để vẽ và tô màu cho tranh. Quy trình này cần được thực hiện tỉ mỉ và chính xác, từng chi tiết nhỏ nhất cũng không được bỏ qua.
Bước 5: Sấy khô và làm sạch
Sau khi hoàn thành bức tranh, người nghệ nhân sẽ đem treo lên sấy để làm cho mực và phấn khô nhanh hơn. Sau đó, họ sẽ dùng bàn chải để làm sạch bề mặt tranh và cắt phần dư giấy ở các cạnh.
Bước 6: Khung gỗ và in chữ ký
Cuối cùng, tranh sẽ được đóng khung bằng gỗ và có in chữ ký của người nghệ nhân. Điều này giúp cho tranh có tính thẩm mỹ cao hơn và đảm bảo tính bền vững với thời gian.
Những điểm đến nổi tiếng tại Làng tranh Đông Hồ
Làng nghề tranh Đông Hồ
Điểm đến không thể bỏ qua khi đến với ngôi làng tranh Đông Hồ chính là những xưởng sản xuất tranh truyền thống. Tại đây, bạn sẽ được tận mắt chứng kiến quá trình sản xuất tranh và cũng có thể mua được những bức tranh tuyệt đẹp làm quà lưu niệm.
Chùa Dâu
Nằm cách Làng tranh Đông Hồ khoảng 5km, chùa Dâu được coi là một trong những công trình kiến trúc hiện hữu lâu đời nhất của Việt Nam, có từ thế kỷ thứ 2 trước Công nguyên. Chùa rất đặc biệt vì có ba phần kiến trúc chính theo ba phong cách khác nhau: Nam Đường, Kim Cương giác và Thiền tông.
Lăng Bác
Lăng Bác được coi là một trong những điểm du lịch nổi tiếng và thu hút đông đảo khách du lịch. Nơi đây vẫn giữ được những nét độc đáo của một ngôi lăng hoàng gia, nhưng cũng rất gần gũi và thân thiện với du khách.
Tầm quan trọng và ý nghĩa của Làng tranh Đông Hồ
Giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc
Tranh Đông Hồ là một trong những biểu tượng của văn hóa dân tộc Việt Nam, mang tính chất đặc sắc và đậm đà bản sắc. Việc giữ gìn và phát huy nét đẹp của ngôi làng này đã và đang được các cơ quan chức năng và những người yêu nghệ thuật chú trọng, góp phần đẩy mạnh phát triển văn hóa, du lịch và kinh tế cho ngôi làng.
Quảng bá hình ảnh đất nước
Tranh Đông Hồ không chỉ là một di sản văn hóa phi vật thể quý giá của Việt Nam, mà còn được xem là một phương tiện để quảng bá hình ảnh, nét đẹp của đất nước đến với bạn bè quốc tế. Những bức tranh tinh tế và đầy ý nghĩa đã lan tỏa khắp nơi trên thế giới và trở thành một trong những niềm tự hào của người Việt Nam.
Nguồn thu nhập cho người dân trong làng
Với nguồn cung ứng tranh đa dạng và phong phú, ngôi làng Đông Hồ đã trở thành một địa điểm du lịch thu hút đông đảo du khách. Việc sản xuất và kinh doanh tranh cũng mang lại nguồn thu nhập ổn định và quan trọng cho người dân trong làng.
> Xem thêm: Làng tranh Đông Hồ Bắc Ninh
Kết luận
Làng tranh Đông Hồ Bắc Ninh không chỉ là nơi sản xuất các bức tranh đẹp mắt mà còn là một biểu tượng của văn hóa dân tộc Việt Nam. Tranh Đông Hồ đã và đang góp phần giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa của đất nước, đồng thời cũng là một nguồn thu nhập quan trọng cho người dân trong làng. Vì vậy, việc bảo tồn và phát triển ngôi làng tranh này là rất cần thiết và nên được chú trọng trong những năm tiếp theo.
