Thành nhà Hồ là một trong những nền văn minh nổi bật của Việt Nam, được xây dựng vào thế kỷ XIV bởi đại vương Hồ Quý Ly và tồn tại cho đến thế kỷ XV. Nền văn minh này đã để lại những di sản lớn lao, góp phần tạo nên vẻ đẹp văn hóa của đất nước ta ngày nay. Trong số các thành nhà Hồ, thành nhà Hồ Thanh Hóa được coi là trung tâm chính của triều đại này với nhiều điều thú vị cần được khám phá.
1. Lịch sử hình thành thành nhà Hồ Thanh Hóa
1.1. Sự ra đời của nền văn minh thành nhà Hồ
Vào thế kỷ XIV, chính quyền Đại Việt đang rơi vào khủng hoảng do đại bại trận Bạch Đằng (1288) và sự tranh chấp quyền lực giữa các vương triều. Vào lúc này, nhân vật chính của cuộc chiến nội bộ là Hồ Quý Ly – một quan lại tài giỏi và có uy tín lớn trong triều đình. Sau khi tiêu diệt chính quyền Trần, ông lên ngôi vua vào năm 1400 và đổi tên nước thành Đại Ngu (Hồ Quý Ly sau này được gọi là Hồ Thần Tông).
Thành nhà Hồ được xây dựng bởi vị vua quyết tâm đưa nước nhà trở lại thời kỳ phồn thịnh. Ông đã tuyển dụng những nhà quản lí tài giỏi nhất từ khắp nơi để điều hành triều chính. Với công cuộc cải tổ quyết liệt, thành nhà Hồ Thanh Hóa ra đời và trở thành tâm điểm của sự phát triển kinh tế, văn hóa và xã hội của đất nước.
1.2. Các vị vua và thời kì hoàng kim của thành nhà Hồ
Sau khi Hồ Quý Ly qua đời, con trai là Hồ Nguyên Trừng lên ngôi và tiếp tục phát triển thành nhà Hồ Thanh Hóa. Trong suốt thời gian cầm quyền, ông đã tiến hành nhiều cải cách táo bạo và thành công trong việc tăng cường sức mạnh quốc gia.
Điển hình nhất là việc thành lập “Chu Tước” – một triều đình thứ hai để xử lý các vấn đề khó khăn trong quản lí nước nhà. Hồ Nguyên Trừng cũng đã khai hoang và mở rộng thành phố Thanh Hóa, tạo ra sự bùng nổ kinh tế cho khu vực này. Dưới thời vua Hồ Hán Thương (Hồ Giao Chỉ), thành nhà Hồ Thanh Hóa càng trở nên giàu có và hùng mạnh hơn bao giờ hết.
2. Văn hóa và kiến trúc của thành nhà Hồ Thanh Hóa
2.1. Phát triển văn hóa và giáo dục
Thành nhà Hồ là một trong những tâm điểm của văn hóa và giáo dục ở Đông Nam Á vào thời kỳ đầu Trung Cổ. Với việc xây dựng các trường học và viện chính quyền, vua Hồ đã tạo cơ hội cho người dân học hỏi và phát triển năng lực. Nhiều nhà giáo dục và nhà văn danh tiếng đã xuất hiện trong triều đại này, đặc biệt là vị vua Hồ Hán Thương – một nhà thơ tài ba và là người viết bài thơ “Chiếu Địch Quân” vô cùng nổi tiếng.
Ngoài ra, thành nhà Hồ Thanh Hóa còn là nơi trung tâm của các hoạt động văn hóa và giải trí. Vua Hồ Hán Thương đã mở rộng khu di tích Phủ Biện Sơn thành khu vui chơi giải trí cho quần thể thành phố. Không chỉ có văn hóa Việt Nam, thành nhà Hồ còn là nơi giao lưu với các nền văn minh khác như Trung Hoa, Ấn Độ và Nhật Bản.
2.2. Kiến trúc đặc sắc của thành nhà Hồ Thanh Hóa
Thành nhà Hồ Thanh Hóa được xây dựng theo kiểu kiến trúc đạo Đức – một kiểu kiến trúc phổ biến trong các triều đại Đông Á vào thời kỳ Trung Cổ. Đặc điểm của kiến trúc này là sự kết hợp giữa các yếu tố của kiến trúc Nam Đẩu, Liên Hoa và Trung Quốc.
Nhiều công trình kiến trúc nổi bật của thành nhà Hồ Thanh Hóa còn tồn tại đến ngày nay như Thiên Mụ tự, chùa Tăng Chỉ, cầu Thập Điện, đình Ngự Lâm… Đặc biệt, cầu Thập Điện (hay còn gọi là cầu Thanh Hóa) được xem là biểu tượng của thành nhà Hồ với kiến trúc độc đáo và nổi tiếng trong lịch sử.
3. Cuộc chiến tranh giành quyền lực và sự kết thúc của thành nhà Hồ Thanh Hóa
3.1. Cuộc chiến tranh tranh chấp ngôi vị vua
Sau khi Hồ Nguyên Trừng qua đời, cuộc chiến tranh giành quyền lực đã bùng nổ giữa con trai ông là Hồ Quý Dương và con trai của Hồ Hán Thương (vợ Hồ Quý Ly) là Hồ Cảnh Thuận. Cuộc chiến này kéo dài suốt hai năm (1407-1409) và đã gây ra nhiều thiệt hại cho quần thể thành nhà Hồ.
Cuối cùng, Hồ Cảnh Thuận chiến thắng và lên ngôi vua với niềm tin rằng mình sẽ giống cha mình – một vị vua tài ba và nhân từ. Tuy nhiên, ông đã trở nên tham lam và bạo ngược, dẫn đến phản kháng của nhân dân và các quan lại. Sự phong kiến trong triều đình thành nhà Hồ đã dần mất đi, dẫn đến sự thoái trào của triều đại này.
3.2. Sự sụp đổ của thành nhà Hồ Thanh Hóa
Năm 1409, vua Hồ Cảnh Thuận bị một cuộc nổi dậy do anh em trai là Hồ Quý Đức khởi phát. Sau đó, ông đã bỏ chạy và được cứu giúp bởi Trần Nguyên Hãn – một tướng quân thời Hồ Quý Ly và trở thành con cháu nuôi của người này. Tuy nhiên, sau khi Trần Nguyên Hãn qua đời, vua Hồ Cảnh Thuận lại tiếp tục việc đánh thuê quân và bạo ngược nhân dân.
Vào năm 1419, người bạn đồng hành của ông là Lê Sát đã lật đổ và giết chết ông, đánh dấu sự kết thúc của triều đại thành nhà Hồ Thanh Hóa. Từ đó, đất nước rơi vào tay những người ngoại quốc và khủng hoảng kéo dài cho đến khi nhà Trần trở lại quyền lực vào năm 1428.
Kết luận
Thành nhà Hồ Thanh Hóa mang trong mình một lịch sử đầy biến động và hào hùng của dân tộc Việt Nam. Dù chỉ tồn tại trong thời gian ngắn nhưng triều đại này đã để lại những dấu ấn lớn lao và có vai trò quan trọng trong lịch sử phát triển của nền văn minh Việt Nam. Chính những di sản văn hóa và kiến trúc của thành nhà Hồ Thanh Hóa đã làm nên vẻ đẹp duyên dáng và đặc biệt cho Thanh Hóa ngày nay.
