Đột quỵ não, hay còn gọi là tai biến mạch máu não, là một trong những căn bệnh nguy hiểm nhất hiện nay. Đột quỵ không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn để lại nhiều di chứng nghiêm trọng cho người bệnh và gia đình. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu các khía cạnh quan trọng liên quan đến đột quỵ não, từ nguyên nhân, triệu chứng, cách phòng tránh cũng như phương pháp điều trị hiệu quả.
Nguy cơ và tác động của đột quỵ não
Đột quỵ não không chỉ đơn thuần là một cơn bệnh mà còn là một tình trạng khẩn cấp đe dọa tính mạng. Khi mạch máu nuôi dưỡng não bộ bị tắc nghẽn hoặc vỡ, phần não đó sẽ bị thiếu oxy và dinh dưỡng, dẫn đến tổn thương tế bào não. Tình trạng này có thể xảy ra đột ngột và nhanh chóng gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho sức khỏe.
Tác động tức thì của đột quỵ
Khi đột quỵ xảy ra, mỗi phút trôi qua sẽ có khoảng 2 triệu tế bào não chết đi. Điều này đồng nghĩa với việc người bệnh đang già đi khoảng 3 tuần tuổi trong khoảng thời gian rất ngắn. Sự thiếu hụt oxy này có thể dẫn đến nhiều triệu chứng như liệt nửa người, rối loạn ngôn ngữ, thậm chí là hôn mê hoặc tử vong.
Nguy hiểm hơn, đột quỵ não không chỉ là nguyên nhân gây tử vong mà còn khiến rất nhiều người phải sống chung với tàn phế mãi mãi. Theo số liệu từ Hội Đột quỵ Thế giới, cứ 6 người thì có 1 người bị đột quỵ. Tại Việt Nam, mỗi năm có khoảng 200.000 trường hợp bị đột quỵ, tỷ lệ tử vong cao ở cả nam và nữ.
Tác động lâu dài đến sức khỏe
Bên cạnh những tác động tức thời, đột quỵ còn để lại nhiều di chứng kéo dài. Người bệnh có thể gặp khó khăn trong vận động, giao tiếp và thậm chí thay đổi tâm lý. Nhiều người sau khi trải qua cơn đột quỵ cảm thấy mất tự tin, lo âu và dễ dàng rơi vào trạng thái trầm cảm. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng, tới 50% người sống sót sau đột quỵ phải đối mặt với các vấn đề tâm lý nghiêm trọng.
Nguyên nhân gây đột quỵ não
Hiểu rõ nguyên nhân gây ra đột quỵ não là yếu tố quyết định trong việc phòng ngừa và điều trị bệnh. Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến tình trạng này, trong đó một số nguyên nhân chính bao gồm các bệnh lý nền và thói quen sinh hoạt.
Các yếu tố nguy cơ y tế
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, những người mắc bệnh đái tháo đường, tăng huyết áp và bệnh tim mạch sẽ có nguy cơ bị đột quỵ não cao hơn nhiều so với người bình thường. Chẳng hạn, người mắc bệnh đái tháo đường có nguy cơ gấp 4 lần, trong khi đó người tăng huyết áp có nguy cơ gấp 3 lần. Đây là lý do tại sao việc theo dõi và kiểm soát các bệnh lý này là vô cùng quan trọng.
Thói quen sinh hoạt không lành mạnh
Ngoài các yếu tố y tế, thói quen sinh hoạt cũng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của đột quỵ não. Những người béo phì, ít vận động, có thói quen hút thuốc lá hoặc uống rượu bia sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Đặc biệt, tình trạng căng thẳng thần kinh kéo dài cũng được xem là một yếu tố nguy cơ không thể bỏ qua.
Cách phòng tránh hiệu quả
Để phòng tránh đột quỵ não, mọi người cần thực hiện một lối sống lành mạnh. Việc tập thể dục đều đặn, có chế độ ăn uống cân bằng với nhiều rau củ và trái cây, cùng với việc quản lý stress là rất quan trọng. Bên cạnh đó, việc kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các bệnh lý tiềm ẩn cũng là một biện pháp hữu hiệu.
Triệu chứng và dấu hiệu cảnh báo đột quỵ não
Nhận diện sớm các triệu chứng của đột quỵ não là cực kỳ quan trọng, vì thời gian vàng để điều trị càng sớm càng tốt. Dưới đây là những dấu hiệu cảnh báo mà bạn cần chú ý.
Triệu chứng cơ bản
Một số triệu chứng phổ biến của đột quỵ não bao gồm nhức đầu dữ dội, rối loạn thị giác, và khó khăn trong việc nói hoặc hiểu lời nói. Tuy nhiên, ba dấu hiệu điển hình mà bạn nên nhớ là F.A.S.T:
- Liệt mặt (Face): Miệng bị lệch sang một bên, nếp nhăn mũi-má mờ.
- Yếu tay (Arm): Không thể cầm nắm, không nâng được tay lên.
- Rối loạn ngôn ngữ (Speech): Đột ngột không nói được, hoặc nói không rõ ràng.
Phản ứng kịp thời
Khi phát hiện bất kỳ triệu chứng nào trong số trên, hãy hành động ngay lập tức. Gọi xe cấp cứu mà không chần chừ, và ghi nhớ thời điểm bắt đầu xuất hiện triệu chứng để thông báo cho nhân viên y tế. Thời gian là yếu tố then chốt trong việc điều trị đột quỵ não.
Tình huống khẩn cấp
Trong tình huống nếu người thân bạn bị đột quỵ, đừng hoảng loạn. Hãy giúp họ nằm yên, và nếu họ hôn mê, kiểm tra xem họ có còn thở hay không. Nếu không có hơi thở, cần thực hiện hô hấp nhân tạo ngay lập tức để cung cấp oxy cho não.
Phương pháp điều trị đột quỵ não
Điều trị đột quỵ não cần được tiến hành nhanh chóng và đúng cách để giảm thiểu tối đa tổn thương cho não.
Liệu pháp tái thông mạch máu
Mục tiêu chính trong điều trị đột quỵ là tái thông mạch máu càng sớm càng tốt. Phương pháp chính là liệu pháp tan cục máu đông (rTPA) dành cho những bệnh nhân đến bệnh viện trong thời gian “vàng” (dưới 4.5 giờ kể từ khi biểu hiện triệu chứng).
Can thiệp cơ học
Nếu bệnh nhân đến muộn hơn, có thể áp dụng phương pháp lấy huyết khối bằng dụng cụ cơ học. Phương pháp này cho phép loại bỏ cục máu đông, đảm bảo cung cấp máu và oxy đến vùng não bị tổn thương.
Hỗ trợ phục hồi chức năng
Sau khi điều trị cấp cứu, quá trình phục hồi chức năng cũng rất quan trọng. Người bệnh cần tham gia các chương trình phục hồi nhằm lấy lại khả năng vận động, giao tiếp và cải thiện tâm lý. Tập luyện vật lý trị liệu, cùng với sự hỗ trợ từ gia đình, sẽ giúp người bệnh nhanh chóng hồi phục.
Kết luận
Đột quỵ não là một trong những căn bệnh nguy hiểm có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, bất kể tuổi tác. Việc nhận thức đầy đủ về nguyên nhân, triệu chứng, cách phòng tránh và điều trị là vô cùng cần thiết. Bằng cách thay đổi thói quen sinh hoạt, quản lý sức khỏe một cách chủ động, chúng ta có thể hạn chế nguy cơ mắc bệnh. Đồng thời, khi phát hiện triệu chứng, phản ứng nhanh chóng và kịp thời sẽ là chìa khóa để cứu sống người bệnh. Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec luôn sẵn sàng hỗ trợ và điều trị cho những trường hợp đột quỵ, giúp người bệnh quay trở lại cuộc sống bình thường.
