Việt Nam là một trong những quốc gia có nền văn hóa đặc sắc và phong phú. Trong đó, múa rồi nước là một loại hình nghệ thuật truyền thống độc đáo và có giá trị lịch sử và tâm linh vô cùng quan trọng. Các làng múa rồi nước trên khắp Việt Nam đã góp phần tạo nên bức tranh đầy màu sắc của nền văn hóa dân tộc. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng Tây Bắc TV tổng hợp và khám phá về 6 làng múa rối nước nổi tiếng nhất ở Việt Nam.
Làng múa rối nước Đồng Ngư
Hiện nay chưa có tài liệu nào ghi chép về thời gian ra đời của trò múa rối nước làng Đồng Ngư, xã Ngũ Thái, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh.
Không ai biết chính xác múa rối nước Đồng Ngư xuất hiện từ khi nào, chỉ biết rằng loại hình nghệ thuật này chính thức trở thành phường rối nước Đồng Ngư vào khoảng thế kỉ X – XI, cuối thời Lý.
Trong làng hiện còn lưu giữ bức tượng phủ sơn nâu, cao 20cm làm bằng gỗ mít là tượng Tổ trò của làng, người đã có công truyền dạy và phát triển nghệ thuật rối nước Đồng Ngư. Trải qua bao thăng trầm, đến nay nghệ thuật rối nước của làng Đồng Ngư vẫn là một trong 14 phường rối trong cả nước còn hoạt động với nghệ thuật đặc sắc và phong phú. Qua đó, khẳng định sức sống lâu bền và niềm tự hào của các thế hệ nghệ sĩ rối nước Đồng Ngư.
Năm 1986, được sự giúp đỡ của Viện Văn hóa, chính quyền địa phương, Phường rối nước Đồng Ngư được thành lập với sự tham gia của 40 nghệ nhân tâm huyết với nghề.
Năm 2012, nhằm bảo tồn, phát huy giá trị nghệ thuật trình diễn múa rối nước của làng Đồng Ngư, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh đã lập hồ sơ trình Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.
Làng múa rồi nước làng Rạch – Nam Định
Làng múa rồi nước làng Rạch ở Nam Định được coi là một trong những làng múa rồi nước có quy mô lớn và được du khách ưa thích nhất ở Việt Nam.
Theo các cụ cao niên trong làng truyền kể, năm 1755, cụ Mai Văn Kha làm nghề thợ chạm đứng ra tập hợp những người biết múa rối trong thôn lập nên phường rối nước Nam Chấn (làng Rạch trước kia còn có tên là vùng Nam Chấn). Sẵn nghề tạc tượng, sơn mài, người dân đã tự tạo nên các con trò như: chú tễu, các tiên nữ, con rối long, ly, quy, phượng…
Trước đây, phường rối làng Rạch thường biểu diễn ở ao làng. Buồng trò được làm bằng tre nứa, mành che là vải xanh thêu bốn chữ “Quốc trung hữu Thánh”, tức là “trung với nước và cung phụng Thánh”. Tới năm 1987, làng đã xây dựng được ngôi thủy đình rộng hơn 2.000m2 để thuận tiện cho việc biểu diễn. Bên cạnh thủy đình là một nhà trưng bày và bảo quản các con trò.
Hàng năm, cứ đến ngày 16 tháng Giêng mở hội làng, làng lại tổ chức biểu diễn múa rối tôn vinh công đức Thành hoàng làng, cũng là dịp nhắc nhở con cháu ghi nhớ công ơn những vị tổ nghề. Cứ mỗi khi phường rối biểu diễn, mọi người từ già, trẻ, gái, trai lại gọi nhau đi xem khiến cho không khí làng quê nhộn nhịp hơn thường lệ.
Làng múa rồi nước Văn Giang – Hưng Yên
Làng múa rồi nước Văn Giang nằm tại xã Nghĩa Trụ, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên. Đây là một trong những làng múa rồi nước có uy tín và lịch sử lâu đời ở miền Bắc Việt Nam.
Lịch sử của làng múa rối nước Văn Giang
Làng múa rối nước Văn Giang được xây dựng từ thời kỳ nhà Ngô (khoảng thế kỷ X) và đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển. Truyền thống múa rồi nước ở đây được coi là bảo vật văn hóa của địa phương, thể hiện sự kiêu hùng và bản lĩnh của người dân trong việc bảo vệ đất đai và chống lại kẻ thù xâm lược.
Lễ hội rối nước ở làng Văn Giang
Lễ hội rối nước ở làng Văn Giang thường diễn ra vào dịp Tết Nguyên Đán, kéo dài từ ngày mùng 2 đến mùng 6 của tháng Giêng âm lịch. Các hoạt động chính trong lễ hội bao gồm rước dồn, đánh trống múa bụng, hát ru, rồi nước và múa lân. Du khách tham gia lễ hội sẽ được chiêm ngưỡng những màn trình diễn ấn tượng và đầy màu sắc trên sông Đuống, tạo nên một không gian lễ hội sôi động và cuốn hút.
Làng múa rồi nước Đào Thục
Làng rối nước Đào Thục nằm cách trung tâm thành phố chỉ khoảng 25km, dưới bờ đê sông Cà Lồ, thuộc xã Thuỵ Lâm, huyện Đông Anh, Hà Nội. Đây là một ngôi làng nghề ở Hà Nội có tuổi đời hơn 300 năm gắn bó với nghề múa rối nước.
Làng nghề rối nước truyền thống này đã bắt đầu xuất hiện từ thời Hậu Lê. Thời bấy giờ, trong làng có người tên Nguyễn Đăng Vinh, giữ chức Nội giám dưới thời nhà Lê. Trong thời gian làm quan, được tiếp cận với các loại hình múa rối đặc sắc của các phường rối trong cả nước, ông đã chắt lọc nghệ thuật tinh hoa đó và truyền bá rộng rãi đến người dân trong làng. Sau khi ông mất, người dân đã phong thần, lập bia để tưởng nhớ và vinh danh công ơn của vị tổ nghề.
Trải qua hàng trăm năm biến động của lịch sử, nghề rối nước làng Đào Thục từng có thời điểm tưởng chừng bị mai một. Nhưng vào năm 1955, khi hoà bình ở miền Bắc được lập lại, được Nhà nước và các cấp chính quyền quan tâm nên làng nghề múa rối nước làng Đào Thục mới giữ được đến tận ngày nay. Đặc biệt, phường múa rối nước làng Đào Thục không chỉ được du khách trong nước mà nhiều du khách quốc tế quan tâm và yêu thích.
Kết luận
Trên đây là những điểm đặc sắc về các làng múa rối nước nổi tiếng tại Việt Nam, mỗi làng đều có những truyền thống và lịch sử riêng biệt, đồng thời đều góp phần quan trọng trong việc bảo tồn và phát triển văn hóa dân tộc. Những lễ hội rối nước không chỉ là dịp để người dân hiệp thông, gắn kết mà còn là cơ hội để du khách hiểu rõ hơn về nền văn hóa độc đáo của đất nước Việt Nam. Chính vì vậy, việc du lịch và khám phá các làng múa rối nước sẽ mang lại những trải nghiệm đáng nhớ và ý nghĩa.
