Hạt mắc khén là một loại thực phẩm quen thuộc trong đời sống hàng ngày của người Việt Nam. Nó được biết đến như một loại gia vị tuyệt vời, có hương vị đặc trưng và cũng có tác dụng chữa bệnh. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng Tây Bắc TV tìm hiểu về hạt mắc khén
Nguồn gốc và phân bố của cây mắc khén
Cây mắc khén (tên khoa học là Myristica fragrans) là loại cây thuộc họ Nhục đậu (Myristicaceae), có nguồn gốc từ quần đảo Maluku thuộc Indonesia. Từ đây, nó đã được du nhập và trồng trọt ở nhiều nơi trên thế giới, như Malaysia, Sri Lanka, Ấn Độ, Trung Quốc và Việt Nam.
Ở Việt Nam, hạt mắc khén được trồng chủ yếu ở các tỉnh miền Tây Nam bộ như Tiền Giang, Vĩnh Long, Bến Tre, An Giang… Nơi đây có khí hậu ấm áp, đất phù sa giàu dinh dưỡng, là điều kiện lý tưởng cho sự phát triển của cây mắc khén.
Thành phần dinh dưỡng
Hạt mắc khén có thành phần dinh dưỡng rất phong phú và đa dạng. Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, trong 100g hạt mắc khén tươi có chứa khoảng 20g protein, 20g carbohydrate, 30g chất béo và nhiều vitamin và khoáng chất quan trọng khác như vitamin A, C, E, B1, B2, B3, magie, kali, canxi, sắt…
Đặc biệt, hạt mắc khén còn có chứa một số hoạt chất quan trọng như myristicin, elemicin, safrole, eugenol, isoeugenol, terpenoid… Các hoạt chất này có tác dụng kháng viêm, giảm đau, kích thích tiêu hóa và cũng có tác dụng chống oxy hóa mạnh.
Công dụng của hạt mắc khén
Tăng cường sức khỏe và trị bệnh
Mắc khén được coi là một loại thực phẩm bổ dưỡng, giúp tăng cường sức khỏe và phòng ngừa các bệnh tật. Theo y học cổ truyền, hạt mắc khén có vị cay, tính ấm, có tác dụng kích thích tiêu hóa, tăng cường tuần hoàn máu, giảm đau và chữa trị các bệnh về đường tiêu hóa như đau bụng, tiêu chảy, táo bón…
Ngoài ra, mắc khén còn có tác dụng giải độc, thanh nhiệt, giảm đau nhức, giúp điều hòa kinh nguyệt và cân bằng nội tiết tố trong cơ thể. Nó cũng có tác dụng tăng cường sức đề kháng, giúp cơ thể chống lại các bệnh nhiễm trùng và viêm nhiễm.
Hạt mắc khén là gia vị tuyệt vời cho các món ăn ở Tây Bắc
Mắc khén từ lâu được coi là linh hồn của ẩm thực Tây Bắc. Vì thế, trong các món ăn Tây Bắc đều có dùng mắc khén như: cá nướng, thịt nướng, gà nướng; món thịt trâu bò gác bếp hay thức chấm chẳm chéo nổi tiếng…
Thịt lợn ba chỉ nướng hạt mắc khén
Mắc khén rất hợp với các món thịt nướng, nhất là thịt lợn ba chỉ. Thịt ba chỉ lợn nướng mắc khén chấm cùng chẩm chéo thì ăn một lần sẽ nhớ mãi.
Cách chế biến thịt lợn ba chỉ nướng mắc khén như sau:
- Thịt ba chỉ: 1kg để nguyên tảng. Dùng dao rạch bề mặt thịt thành từng ô vuông để gia vị nhanh ngấm.
- Chuẩn bị gia vị tẩm ướp thịt gồm: Đường, muối, nước mắm, dầu hào, dầu ăn, 1 thìa hạt tiêu, 1 thìa mắc khén, 1 thìa ớt bột, hành khô…hoặc các gia vị khác nữa tùy khẩu vị.
- Cho thịt vào trong tủ lạnh để ướp gia vị 1 đêm cho ngấm đều.
- Thịt nướng trên bếp than hoa là ngon nhất. Nếu không có điều kiện thì nướng bằng lò nướng, nồi chiên không dầu cũng rất ngon.
- Thịt sau khi nướng, có thể chấm cùng chẩm chéo.
Pa pỉnh tộp
Pa Pỉnh Tộp trong tiếng Thái có nghĩa là cá nướng, đây là món ăn nướng cùng mắc khén sẽ cực kỳ thơm ngon. Cách chế biến rất đơn giản:
- Cá rô phi hoặc cá chếp: 1 – 1,5kg. Sau khi làm sạch, dùng dao rạch thịt cá để khi tẩm ướp gia vị dễ thấm hơn.
- Chuẩn bị gia vị tẩm ướp cá gồm: Muối, nước mắm, dầu hào, 1 thìa hạt tiêu, 1 thìa mắc khén, 1 thìa ớt bột…hoặc các gia vị khác nữa tùy khẩu vị.
- Lý tưởng nhất là cho cá vào trong tủ lạnh để ướp 1 đêm cho ngấm đều.
- Cá nếu được nướng trên bếp than hoa là ngon nhất. Ở đô thị, các chị em có thể thay thế bằng bằng lò nướng, nồi chiên không dầu…
- Cá sau khi nướng, có thể chấm cùng chẳm chéo – một loại gia vị riêng của người Tây Bắc.
Pha nước chấm các món luộc
Ngoài tẩm ướp các loại thịt để nướng, mắc khén cay cay, thơm thơm có thể dùng để chế biến nước chấm các món luộc như thịt luộc, rau của quả luộc, cá hấp, thịt hấp, xúc xích…
Cách chế biến hạt mắc khén pha nước chấm:
Sau khi pha nước chấm chua ngọt theo ý thích, chị em chỉ cần cho thêm 1 thìa cafe nhỏ bột mắc khén giã nhỏ vào là chấm gì cũng thấy ngon. Nếu đã dùng mắc khén thì không cần dùng thêm ớt bột, hạt tiêu hoặc bất kỳ một loại gia vị nào khác để tạo vị cay thơm.
Chẩm chéo – Gia vị nổi tiếng
Chẩm chéo là món chấm tinh túy nhất của ẩm thực Tây Bắc, và tất nhiên không thể thiếu hạt mắc khén. Chẩm chéo dạng sột sệt (ướt) và chẩm chéo khô có thể sử dụng để làm gia vị.
Thịt trâu gác bếp trở thành đặc sản Tây Bắc một phần là do sự góp mặt của gia vị mắc khén. Đó là lí do vì sao, thịt trâu gác bếp Tây Bắc lại có sức hấp dẫn với thự khách đến vậy.
Cách bảo quản hạt mắc khén
Mắc khén ngon nhất là mua hạt khô dự trữ, dùng đến đâu đem rang tới đó. Còn nếu đến các chợ phiên vùng cao mà thấy bán mắc khen tươi thì ngon nhất vẫn là mua hạt tươi về treo gác bếp để sử dụng dần.
Cách rang hạt mắc khén để sử dụng:
- Lấy số lượng hạt vừa đủ, cho lên chảo nóng rang đều tay, lửa vừa.
- Sau khi thấy hạt khô, tỏa ra mùi thơm đặc trưng thì bỏ ra để hạt nguội bớt.
- Cho hạt vào cối và giã tay đến khi hạt vỡ, không vụn quá. Mắc khén nhiều tinh dầu, không nên xay ngay khi còn nóng bằng máy xay vì rất dễ bị dính, rất khó mịn.
- Sau đó dùng hết để chế biến món ăn. Nếu dùng không hết thì cho vào lọ khô ráo và bảo quản nơi thoáng mát.
Những điều cần lưu ý khi sử dụng hạt mắc khén
Không nên sử dụng quá liều
Hạt mắc khén có tác dụng kích thích tiêu hóa và tăng cường tuần hoàn máu, tuy nhiên nếu sử dụng quá liều có thể gây ra các tác dụng phụ như buồn nôn, chóng mặt, đau đầu… Do đó, khi sử dụng hạt mắc khén, bạn nên tuân thủ liều lượng được khuyến cáo và không nên sử dụng quá mức.
Tránh sử dụng cho trẻ em và phụ nữ mang thai
Do tính ấm của hạt mắc khén, nên không nên sử dụng cho trẻ em và phụ nữ mang thai. Nếu cần thiết, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng.
Chú ý đến nguồn gốc và chất lượng sản phẩm
Khi mua hạt mắc khén, bạn nên chọn những sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng và được sản xuất từ các vùng trồng uy tín. Bạn cũng nên kiểm tra kỹ thông tin về thành phần và hạn sử dụng trước khi sử dụng.
Kết luận
Hạt mắc khén là một loại thực phẩm quý giá từ thiên nhiên, có nhiều công dụng trong việc tăng cường sức khỏe và chăm sóc sắc đẹp. Tuy nhiên, để sử dụng hiệu quả và an toàn, bạn nên tuân thủ các lưu ý và chỉ sử dụng theo liều lượng được khuyến cáo. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã có thêm thông tin hữu ích về hạt mắc khén và có thể áp dụng vào cuộc sống hàng ngày.
