Cây Nga truật là loại dược liệu quý của núi rừng Tây Bắc, được dùng trong các bài thuốc Đông y và dân gian thường gọi là cây nghệ đen. Tây Bắc TV cung cấp các thông tin cần thiết để bạn đọc hiểu hơn về cây dược liệu quý này.
Thông tin chung về cây Nga truật
Tên gọi và nguồn gốc
Nga truật có tên khoa học là Curcuma zedoaria (Berg.) Rosc. Nó còn có tên gọi khác nhau như nghệ đen, bồng truật, tam nại, ngải tím.
Cây này thuộc họ Gừng (Zingiberaceae), mọc hoang trong tự nhiên và cũng được trồng ở nhiều khu vực miền núi phía Bắc để làm thuốc.
Đặc điểm của cây Nga truật
Cây nga truật thuộc nhóm cây thân thảo, có chiều cao từ 1m đến 1,5m.
Thân rễ hình nón, có khía dọc, vân ngang. Trên rễ mọc nhiều củ hình trụ tỏa ra xung quanh tạo thành hình chân vịt.
Củ non có màu vàng bên trong, củ già có vòng màu xám.
Lá cây rộng từ 7cm đến 8cm, dài từ 30cm đến 60cm, hình mũi mác. Ở gốc có bẹ lá nhưng không có cuống, lá có đầu nhọn với các đốm tía xuất hiện dọc theo đường gân ở bề mặt của lá.
Cụm hoa có hình trụ, mọc từ thân rễ với độ dài khoảng 20cm, thường mọc trước khi cây ra lá.
Bộ phận dùng làm thuốc
Bộ phận dùng làm thuốc của cây nga truật là thân rễ, thường được thu hái vào mùa đông. Sau khi thu hái cắt bỏ những rễ con, đtùy vào mục đích sử dụng mà chế biến cây thuốc thành những vị thuốc khác nhau.
Tác dụng của cây nga truật
Nga truật là một vị thuốc trong đông y được sử dụng từ lâu có tác dụng: hành khí, phá huyết tiêu thực, điều trị chứng đau bụng kinh, giúp kích thích tiêu hóa, điều trị đầy bụng… Không chỉ vậy vị thuốc này cũng được ứng dụng và sử dụng nhiều trong Y Học Hiện Đại. Sau đây là những tác dụng của cây nga truật:
Giảm đau, chống viêm
Cây nga truật có khả năng giảm đau, chống viêm ở các khớp và cơ bắp. Nó chứa các hợp chất glucosides và triterpenoids có tính kháng viêm và giảm đau. Nhờ vậy, cây nga truật rất hữu ích cho những người bị đau nhức khớp và cơ bắp.
Tăng cường sức khỏe cho xương
Cây nga truật giàu canxi, photpho và khoáng chất giúp tăng cường sức khỏe xương. Nó được coi là một phương thuốc tự nhiên để ngăn ngừa bệnh loãng xương và giảm nguy cơ gãy xương.
Giúp phục hồi sau chấn thương
Cây nga truật cũng được sử dụng để hỗ trợ trong việc hồi phục sau các chấn thương, vết thương và phẫu thuật. Các hợp chất có trong cây có khả năng giúp tăng tốc quá trình phục hồi của cơ thể.
Tăng cường hệ miễn dịch
Nghiên cứu cho thấy rằng cây nga truật có thể giúp tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể. Các hợp chất có trong cây giúp tăng sản xuất kháng thể và tế bà huyết.
Giảm Cholesterol trong máu
Cây nga truật cũng có tác dụng giảm cholesterol máu, giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và đột quỵ. Nghiên cứu cho thấy rằng các hợp chất có trong cây có khả năng làm giảm mức đường huyết và cholesterol.
Tác dụng làm đẹp của cây nga truật
Làm giảm nếp nhăn
Cây nga truật có chứa nhiều axit hydroxyl và vitamin C, giúp tăng cường sản xuất collagen và elastin, là những chất cần thiết để duy trì độ đàn hồi và săn chắc của da. Việc sử dụng sản phẩm chứa chiết xuất từ cây nga truật đem lại hiệu quả làm giảm nếp nhăn và sự lão hóa da.
Giúp làm sáng vùng da
Cây nga truật được biết đến với khả năng làm sáng và đều màu da. Các hợp chất có trong cây giúp loại bỏ các tế bào chết và tăng cường sự sản sinh mới của tế bào da. Việc sử dụng sản phẩm chứa chiết xuất từ cây nga truật giúp làm sáng vùng da màu tối và đồng thời giúp cải thiện texture của da.
Giúp chống nắng
Cây nga truật có khả năng chống oxi hóa mạnh mẽ, giúp bảo vệ da khỏi các tác nhân gây hại từ ánh nắng mặt trời. Sản phẩm chứa chiết xuất từ cây nga truật được sử dụng rộng rãi trong sản phẩm chống nắng để bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV.
Bài thuốc chữa bệnh từ cây nga truật
Thông thường, khi sử dụng cây nga truật người ta sẽ kết hợp với những vị thuốc khác để làm tăng tác dụng điều trị cũng như hạn chế những tác dụng không mong muốn như:
Chữa bế huyết, hành kinh có cục máu đông, đau bụng kinh hay hành kinh ra huyết đặc: dùng Nga truật và ích mẫu mỗi vị 15g, sắc lấy nước uống hàng ngày, đến khi tình trạng bệnh thuyên giảm.
Chữa nôn trớ ở trẻ bú sữa: Dùng Nga truật 4g, 3 hạt muối ăn, cho vào nồi sắc với sữa cho sôi khoảng 5 phút. Sau đó, hòa tan với ngưu hoàng rồi cho trẻ uống.
Chữa cam tích, biếng ăn ở trẻ em: Sử dụng 6g nga truật, 4g hạt muồng. Sắc lấy nước uống.
Trị thức ăn uống kém, thức ăn không tiêu: dùng 6 – 10g các loại gồm Cây nga truật, Nhân sâm, Quất bì, Súc sa mật, Kinh tam lăng, Nhục đậu khấu, Thanh bì, Mạch bá, Mộc hương bằng lượng. Đem các dược liệu sắc uống, ngày dùng một thang chia 3 lần.
Trị trẻ nhỏ đau bụng, rối loạn tiêu hóa: dùng Nga truật, Tam lăng: 5g/ loại, Trần bì: 10g, hương phụ tứ chế: 6g, La bặc tử: 5g, Sa nhân: 3g, Thanh bì, chỉ thực đều: 6g, Hồ hoàng liên, Lô hội đều 3g, Hồ tiêu 5g, tất cả các vị tán bột, trộn với hồ làm hoàn, mỗi lần uống 3g – 6g ngày 2 lần, uống với nước ấm khi uống kiêng các thức ăn sống lạnh.
Bài thuốc trị đau bụng kinh và tắt kinh: Bạch chỉ và bạch thược mỗi thứ 10g, xuyên khung 5g, thục địa 10g, nga truật 8g. Sắc uống. Hoặc lấy hàm lượng gấp 10 lần rồi tán thành bột mịn, mỗi lần dùng 10g mỗi ngày uống cùng với nước muối nhạt. Ngày dùng 3 lần.
Bài thuốc chữa viêm dạ dày: dùng mật ong nguyên chất, trúc diệp và sài hồ – 200 gam/ loại, tất cả sao vàng, ô tặc cốt 300 gam, nga truật 1kg. Nghiền thành bột tất cả các vị thuốc. Sau đó trộn đều với mật làm thành viên hoàn, mỗi lần dùng 20 gam/ ngày dùng 2 lần trước khi ăn 30 phút.
Một số lưu ý khi sử dụng nga truật
Trong Đông y, Nga truật là một vị thuốc có tác dụng phá huyết, tác dụng vông pháp mạnh nên cần lưu ý khi sử dụng để tránh những tác dụng không tốt đến sức khỏe cần lưu ý:
- Không dùng cho phụ nữ mang thai.
- Vì có tác dụng phá huyết nên chủ yếu được dùng trong trường hợp có huyết ứ hay khí trệ lâu ngày.
- Nga truật có tác dụng hành huyết nên có thể làm chậm quá trình đông máu, nên chú ý khi dùng chung với các thuốc chống đông máu hoặc chuẩn bị can thiệp các thủ thuật ngoại khoa.
- Người bị rong kinh, rong huyết, đang bị xuất huyết thì không nên dùng dược liệu nga truật.
- Dùng nga truật quá liều có thể gây ra tình trạng thiếu sắt, rối loạn chuyển hóa, buồn nôn và tiêu chảy.
Sử dụng cây nga truật hay nghệ đen trong điều trị bệnh được ứng dụng rộng rãi. Tuy nhiên, Tây Bắc TV khuyên bạn không nên lạm dụng sử dụng quá nhiều, đặc biệt những người già yếu thể trạng hư do dược liệu này có tác dụng mạnh. Nên tham khảo y kiến bác sĩ trước khi dùng.
Châm Võ
